انواع تابلو فرش دست بافت به لحاظ جنس، ظرافت و اندازه

• انواع تابلو فرش دست بافت از نظر ظرافت فرش:

ظرافت فرش از میزان رج شمار در واحد گره به دست می آید . هرچه رج شمار بیشتر باشد فرش ظریف تر است. معمولاً فرش دست باف را بر حسب ظرافت در سه گروه به شرح زیر تقسیم می کنند:

فرش درشت باف: فرشی است که رج شمار آن بین 15 تا 30 رج است.

فرش نیمه ریز و ریز باف: از 30 تا 45, فرش نیم ریز و از 45 تا 60 رج به بالا ریز باف به شمار می رود.

فرش ممتاز: از 90 رج به بالاست.[1]

تابلو فرش دست بافت در زمره فرشهای ریز بافت بشمار می رود. اساساً چون فرشهای تابلویی دارای طرحهای تصویری می باشند این قبیل طرحها در قالیبافی با رجشمار بالا تولید می شوند زیرا تنها به این وسیله است که می توان نقاط ریز طرح را با تراکم گره و ایجادسایه روشن با انواع رنگها نشان داد.[2] معمولاً در طرحهای تصویری تعداد رنگها زیاد است چون رنگ در نمایاندن لطافت تصویر تاثیر بسیاری دارد. رجشمار بالا, کثرت رنگ, ظرافت بافت از ویژگیهای فرشهای تصویری است. عمده تابلو فرشهای موجود در بازار  دارای  رج 50 می باشند.  البته تابلوفرشهایی با رج 60 و نیز تابلو فرشهایی با رج 70 و حتی رج 100 در مواقع خاص که برای تابلو فرشهای خاص و یا سفارشی نیز بافته می باشند در بازار یافت می شوند که  معمولاً دارای ارزش هنری بالا  و  نیز قیمت بالایی می باشند.

 انواع تابلو فرش از نظر اندازه:

تابلو فرش دست بافت می تواند در اندازه های مختلف بافته شود و نمی توان برای آن اندازه ثابت و یکسانی تعریف کرد بگونه ای که در حالتهای خاص و سفارشی تابلو فرشهایی حتی در اندازه یک کتاب هم بافته می شوند که رج این فرشها بسیار ریز بوده و از موارد نادر می باشند. از طرف دیگرتابلو فرشهای کاملاً کشیده و عرضی و یا تابلو فرشهای کاملاً طولی (30*80) نیز وجود داشته اند که بیشتر حالت سفارشی یا سلیقه ای دارند.

تابلو فرش طولی

در واقع امروزه نمی توان اندازه های ثابت و قطعی برای تابلو فرش در نظر گرفت چون اندازه ها بیشتر بسته به طرح و مدل بافته شده دارد. و تابلو فرشها در اندازه های مختلف ارائه می شوند .شاید بتوان به برخی اندازهای رایج تابلو فرش که مثل  اندازه های 40×60 (سانتیمتر مربع)، 50×70 (سانتیمتر مربع)، 80×60، 90×60، 100×70 (یا همان  اصظلاح یک در هفتاد متداول بازار)، 120×80 ، 150×100 (یا همان یک در یک ونیم متداول بازار و ذرع و نیم سابق)، 200×150 (که معمولاً به آنها اندازه قالیچه ای هم گفته می شود) و بالاخره  3×2 متر (تابلو فرشهایی 6 متری که معمولاً به آنها تابلو فرشهای پرده ای نیز می گویند) اشاره کرد ولی باز تاکید می شود که نمی شود برای تابلو فرش یک اندازه و چارچوب اندازه ای مشخصی را تعیین کرد. بعلاوه برای اکثر اندازه های  ذکر شده در بالا نمی شود که گفت که مثلا تابلو فرش  100×70 دارای یک متر طول و هفتاد سانتیمتر عرض می باشد؛ ممکن است برعکس باشد! یعنی اگر تابلو عرضی باشد عرض آن یک متر و طول آن 70 سانتیمتر خواهد بود و چنانچه تابلو طولی باشد طول آن یک متر و عرض آن 70 سانتیمتر خواهد بود.

اندازه 40×60

اندازه 63×43

اندازه 70×100

شایان ذکر است که  تعداد گره های زده شده در یک تابلو فرش هم بسته به اندازه و  رجشمار آن دارد. مثلا  تعداد گره ها برای یک تابلو فرش به اندازه 100×70 (سانتیمتر مربع) با رج پنجاه  به تعداد  500*700 گره  خواهد بود.  یعنی در یک ردیف (لایه) یک متری از آن 700 گره و در 70 سانتیمتر (عرض) آن 500 گره وجود داشته و در کل این نوع تابلو فرش دارای 350000 گره خواهد بود. چنانچه رج تابلو فرش بیشتر مثلاً 60 باشد اندازه تابلو می تواند 60*100 شود یا اگر از رج 40 یا 45 استفاده شود اندازه تابلو بزرگتر شده و می تواند به 80*120 سانتیمتر هم گسترش یابد.

 تذکر مهم :با توجه به اینکه تابلو فرشهای دستبافت حاصل رنج و زحمت انسانی می باشند گاهاً احتمال اینکه چند سانتیمتر اختلاف (معمولاً دو یا سه سانتیمتر) در اندازه اعلام شده پس از بافته شدن تابلو فرش وجود داشته باشد محتمل است که عمدتاً ناشی از تابیدن شل یا سفت دفتین در حین پود دادن می باشد و ایرادی بحساب نمی آید.

 نواع تابلو فرش از نظر جنس:

• تابلو فرش پشمی: تابلو فرشی که پرز آن از پشم است
• تابلو فرش تمام پشمی: تابلو فرشی که پرز و تار وپود آن از جنس پشم است
• تابلو فرش چله پشم: تابلو فرشی که چله (تار) آن از نخ پشمی است ولی پرزهایش تنها از پشم نیست.
• تابلو فرش ابریشمی: تابلو فرشی که پرز  آن از ابریشم است.
• تابلو چله ابریشم: تابلو فرشی که فقط چله (تار) آن از ابریشم است.
• تابلو فرش تمام ابریشم: تابلو فرشی که هم پرز و هم چله آن از ابریشم است.
• تهیه و تنظیم: تولیدی تابلو فرش مجیدی

[1] . فضل الله حشمتی رضوی

[2] .ابوالفضل وکیلی