در باره تابلو فرش دستباف
آن صانع لطیف که بر فرش کائنات چندین هزار صورت الوان نگار کرد
در باره تابلو فرش دستباف
تابلو فرش دست باف پدیده ای نو ظهور در هنر فرش ایرانی می باشد که امروزه عرصه جدیدی را برای بافندگان،تولید کنندگان، هنرمندان و علاقمندان به فرش ایرانی گشوده است. عرصه ای که با پیدایش هنرهای تصویری، ظهور صنعت عکاسی، رشد زندگی شهر نشینی و سلایق جدید خریداران و همچنین بروز هنرها و صنایع بومی و تطبیق آنها با شرایط زندگی روز، دوره نوینی را در صنعت و هنر بافت فرش رقم زده است.
تابلو فرش یا همان فرشهای تابلویی که برخی آنها را فرشهای هنری- تصویری نیز نام نهاده اند جزو فرشهای هنری بحساب می آید. اگر بخواهیم تعریفی از تابلو فرش ارائه بدهیم نخست بهتر است به ترکیب این واژه نگاهی بیندازیم.
تابلو فرش مرکب از دو واژه تابلو و فرش می باشد. معنی لغوی تابلو که واژه ای فرانسوی می باشد عبارت از اثری هنری که نشانگر گروهی از انسانها، حیوانات و غیره هست. تعریف دیگری که برای آن قید شده عبارت از گروهی از مدلها یا چهره ها و اشکال بی حرکت هست که نشانگر صحنه ای از یک داستان یا رویداد تاریخی می باشد؛
اما بطور مختصر و مفید می توان گفت که تابلو نشان دهنده صحنه ای اغلب بصورت نقاشی شده هست که با این توصیف تابلو نقاشی واژه ای آشنا برای تمامی اذهان می باشد. اما وقتی صحبت از تابلو فرش می شود منظور از آن فرشی است که بسان تابلو نقاشی نشان دهنده تصویری از انسانها، طبیعت، تاریخ و غیره با ویژگیها و خصوصیات منحصربفرد و هنری خود در قالب فرش می باشد.
تابلو فرش عبارت از فرش تصویری است. فرش تصویری که پر نقش و نگار و بدیع است. در تابلو فرش بجای پرداختن به نقوش و طرحهای رایج انتزاعی و تجریدی و سنتی فرش این تصویر است که طرح و نقش فرش را شکل می دهد . در واقع طرح بافته شده طرح تصویری است. آنگونه که کارشناسان گفته اند "طرح هاي تصويري به آن دسته از طرحهاي قاليها اطلاق میشود كه به موضوعات مختلفی چون تاريخي، ديني، داستاني يا ادبي اشاره داشته و يا منظره هایي را توصيف مي کنند. طرح ها جنبه روايتگري داشته و بيانگر موضوع مشخصي است.آنچه در اين دسته از طر حها شاهديم، نمايش چيزي واقعي و طبيعي است؛نه انتزاعي و مجرد."[1]. در همین راستاست که طرحهای تصویری که امروزه در تابلو فرشها بافته می شوند طیف وسیعی را در بر می گیرند.
طرحهای تصویری عمدتاً الهام گرفته از آثار نقاشی نقاشان داخلی و خارجی ، نقاشی مینیاتور و یا برداشت آزاد هنرمند طراح از ادبیات و عرفان و... است که با سبکهای مختلف ترسیم می گردد. اين تصاوير وقتی با طراحی درخشان و بافتي باکیفیت همراه می شود نتايج درخشانی را به ارمغان می آورند. انسان و بافت چهره یکی از محورهای اصلی در تابلو فرش می باشد. این نوع تابلو فرشها که به تابلو فرشهای "چهره ای" معروف هستند "مختص چهره نگاری شخصیتهای سیاسی, مذهبی, ملی, علمی و اسطوره ای می باشد" .
علاوه بر تصویر, برخی تابلو فرشها نیز به فرشهای " خطی" مشهورند که آراسته به خطوط نستعلیق, شکسته, ثلث و کوفی بوده و در بردارنده آیه ای از قرآن مجید یا کلمات قصارحضرت علی (ع) و یا شعری از شاعران ایران زمین می باشند. [2]
از طرح و نقشه تابلو فرش که بگذریم، مشخصه مهم دیگری که برای تابلو فرش متصور است و آن را از فرشهای سنتی متمایز می کند نوع کاربرد و نحوه استفاده آن هست که تابلو فرش را برای اکثر دوستداران هنر فرش جذاب و جالب جلوه می دهد. تابلو فرش برای زیر پا انداختن بافته نمی شود. به قاب می رود و آویز چشم نواز خانه ها، گالری ها، موزه ها، سالن ها و فضاهای زندگی می شود.
تابلو فرش در اندازه های مختلف می آید. بسته به نوع فضای موجود به راحتی در فضاهای مختلف قابل نصب بر روی دیوار بوده و همواره در مقابل دید بیننده یا بینندگان قرار دارد و بسته به تصویر بافته شده تداعی کننده یک رویدادتاریخی, جلو کردن منظره ای زیبا از طبیعت و حیات وحش ، زنده کننده خاطره ای و یا بازگو کننده حکمت و نکته ای می باشد.
امروزه با در نظر گرفتن شرایط جدید زندگی بویژه رشد آپارتمان نشینی و علاقه وافر هنر دوستان به نصب انواع تابلوها فرشها با موضوعات و مضامین مختلف بر دیوار منازل و محل کار و تالارها، تابلو فرش به سبب داشتن قابلیتها و جذابیتهای فراوان می تواند بیشتر توسعه پیدا کرده و خود را در قلب قابها بررروی دیوارهای منازل و سراها در سراسر دنیا جله گری کند.
در آخر هم باید گفت که امروزه تابلو فرش دستبافت به لحاظ بافت تصاویر بدیعی از انسان، طبیعت و چشم اندازهای زیبا،آثار باستانی و نیز خلق آثار نقاشی هنرمندان بزرگ در قالب تابلو فرش با زمینه ای از تار و پود و گره و با رج شمار بالا، عرصه دیگری را برای جلوه گری هنر فرش ایرانی گشوده است. هنری که زائیده ذوق و خلاقیت هنرمندان ایرانی بوده و توجه و تحسین روز افزون جهانیان قرار می گیرد.
تهیه و تنظیم :تولیدی تابلو فرش مجیدی
[1] . (مهناز شایسته فر,طیبه صباغ پور)
[2]. فضل الله حشمتی رضوی