تابلو فرش تاراس بولبا

تابلو فرش تاراس بولبا یکی از شاهکارهای استاد محمد مجیدی در تولید تابلو فرش های فاخر به حساب می آید. این تابلو فرش هنری کم نظیر در حقیقت باز آفرینی یک اثر فوق العاده از یکی از نقاشان معروف جهان یعنی ایلیا رپین روسی می باشد که تلاش شده است جنبه های هنری و تکنیکهای قوی که در خلق این اثر هنری بکار رفته است در تابلو فرش تولید شده از روی آن نیز حفظ گردیده و جلوه گر گردد.
نام اصلی این اثر هنری عبارت از پاسخ کازاک‌های زاپاروژی به سلطان محمد چهارم، امپراطور عثمانی می باشد.

Reply of the Zaporozhian Cossacks to Sultan Mehmed IV of the Ottoman Empire

این شاهکار هنری اثر هنرمند نقاش روسی اوکراینی به نام ایلیا رپین (Ilya Repin) می باشد که بر روی بوم نقاشی به ابعاد 2.03 متر در 3.58 متر به تصویر کشیده شده است. رپین این اثر را در سال 1890 شروع کرده و در سال 1891 آن را تمام کرد. الکساندر سوم ())Alexander III امپراطور روسیه آن زمان این اثر را به مبلغ 35000 روبل روسیه، بالاترین مبلغی که تا آن زمان به یک اثر نقاشی داده شده بود خرید. از آن زمان این اثر در موزه دولتی روسیه در سن پطرز بورگ نگهداری می شود. رپین معروف ترین هنرمند اوکراینی در قرن نووزدهم میلادی بوده و جایگاه او در دنیای هنر با لئو تولستوی ،نویسنده بسیار معروف و مشهور در تاریخ معاصر روسی، مقایسه شده است.

پاسخ کازاک های زاپاروژی به سلطان محمد چهارم، امپراطور عثمانی، ظاهرا یک تابلوی تاریخی است که ماجرای آن مربوط به سال 1676 و بر اساس افسانه کازاک ها می باشد که به التیماتوم داده شده از طرف امپراطور عثمانی پاسخ می دهند.
البته اصل پاسخ داده شده ، اگر وجود داشته باشد، بجا نمانده است؛ با وجود این، در دهه 1870 یک قوم نگار (ethnographer) آماتور از شهر دنیپرو (Dniporo) اوکراین فعلی نسخه بدلی را پیدا کرد که مربوط به قرن هیجده بود. وی این نسخه را به دمیترو یاورنیتسکی (Dmytro Yavornytsky) تاریخ شناس و باستان شناس معروف روسی (1940-1855) داد که از قضا وی آن نامه را برای مهمانان خودش خواند که ایلیا رپین ، نقاش معروف نیز یکی از آن میهمانان بود. رپین راجع به این موضوع کنجکاو شد و در سال 1880 مطالعاتش را در مورد این داستان آغاز کرد.
مطابق این داستان کازاک های زاپروژی که در زمینهای اطراف رودخانه دنیپر (Dnieper) در اوکراین کنونی اقامت داشتند لشگر امپراطور عثمانی را در جنگ شکست داده بودند. با این حال، سلطان محمد، امپراطور عثمانی، از کازاک ها خواسته بود که تا خود را داوطلبانه تسلیم امپراطور عثمانی کنند. سلطان محمد چهارم در نامه‌اش به کازاک ها از القاب خودستایانه‌ای چون "برادر خورشید و ماه، پادشاهِ پادشاهان، امین، منصوب خداوند، پادشاه و حاکم مقدونیه، بابل، اورشلیم و مصر، نگهدار و متولی مقبره عیسی مسیح" یاد کرده بود.

کازاک ها که تحت رهبری ایوان سیرکو (Ivan Sirko) بودند به شیوه ای غیر متعارف به نامه امپراطور عثمانی پاسخ می دهند. گفته می‌شود که کازاک‌های زاپاروژی برای تهیه پاسخ نامه امپراطور عثمانی دور هم جمع شده و در انتخاب کلمات توهین‌آمیز همدیگر را یاری کرده و جواب تحقیرآمیز و سراسر هجوآمیزی به امضای ایوان سیرکو، رهبر و فرمانده کازاک ها، می‌نویسند و القاب استفاده‌شده از سوی سلطان محمد چهارم را به استهزا می‌گیرند. این نقاشی در حقیقت خوشی کازاک ها را در تلاش برای فائق آمدن به چنین موقعیتی و نوشتن پاسخ تحقیر آمیز آنها نشان می دهد.

تصویر ایوان سیرکو در نقاشی رپین

خاستگاه و پیدایش کازاک‌ها یا کُساک‌ها  (Cossacks) محل مناقشه است. کازاک ها را نباید  با قوم قزاق که مردمانی در قزاقستان و دیگر مناطق آسیای میانه هستند اشتباه گرفت. در اصل این واژه به گروههای تاتار (Tatar Groups) نیمه مستقل بر میگردد که در استپ های (steppes) شمال دریای سیاه نزدیک رودخانه دنیپر ساکن بودند. در اواخر قرن پانزدهم این واژه همچنین به رعیت هایی که به مناطق ویران در امتداد رودخانه های دنیپر (Denieper) و دن (Don) فرار کرده بودند اطلاق می شد که آنها در آنجا اجتماع خود مختاری را تشکیل دادند. شایان ذکر است که رود دنیـِپـِر  (Deiniper River)درازترین رود اوکراین و بلاروس بوده و چهارمین رودخانه بزرگ اروپاست. این رود از  روسیه آغاز شده و پس از گذشتن از بلاروس و اوکراین به دریای سیاه می‌ریزد.

کازاک ها دارای واحدهای نظامی یا ارتش کازاک  بودند. دولت نیمه خود مختار کازاک ها از قرن شانردهم تا هیجدهم میلادی بر سر کار بود  و مرکز آن  منطقه ای در اطراف دریاچه کاخوفکای (Kakhovka Reservoir) واقع در جنوب شرق  اوکراین کنونی و رود دنیپر بود. منطقه تحت نفوذ کازاک ها در زمانهای مختلف تحت سلطه حکومتهای مختلف از جمله فرمانروایی مشترک‌المنافع لهستان–لیتوانی (Polish–Lithuanian Commonwealth) (که از ادغام پادشاهی لهستان و دوک نشین بزرگ لیتوانی در ۱۵۶۹ میلادی تاسیس  و در ۱۷۹۵ میلادی ب به علت سومین تجزیه لهستان فروپاشید)، امپراطوری عثمانی و روسیه تزاری  و امپراطوری روسیه بود.

 این قوم  در دوران روسیه تزاری از نوعی خودمختاری برخوردار بود و جنگاورانش زبانزد بودند و به شجاعت و مهارت‌های سوارکاری معروف بودند به همین دلیل، بخش مهمی از ارتش روسیه را به خود اختصاص دادند و در جنگ‌های توسعه طلبانه تزارها نقشی بسزا ایفا کردند.  در  اواخر  قرن هیجدهم ملتهای کازاک دارای جایگاه نظامی ویژه ای همانند شوالیه های اروپای قرون وسطا بودند. نیروهای کازاک  نقش مهمی در جنگ های روسیه در قرنهای هیجده تا بیست از جمله جنگ بزرگ شمالی (Great Northern War) (1721-1700)،جنگ هفت ساله (Seven Years’ war)(1763-1756)، جنگ کریمه  (Crimean War) (1856-1853)، جنگ های ناپلئونی (Napoleonic Wars) (1815-1803) ایفا کردند.

درزمان رپین کازاک ها از همدلی و طرفداری مردمی بیشتری برخوردار بودند. رپین نیز آنها را اینگونه تحسین کرده است:" همه آنچه که گوگول (Gogol) در مورد آنها نوشته درست است. هیچ کس در دنیا از چنین آزادی، عدالت و اخوت عمیقی برخوردا نبوده است".

 اشاره رپین به نیکلای واسیلیِویچ گوگول (Nikolai Vasilyevich Gogol ) (۱۸۰۹–۱۸۵۲)  رمان نویس، داستان کوتان نویس و نمایشنامه نویس روسی با اصلیت اوکراینی هست که جزو اولین نویسندگان استفاده کننده از تکنیکهای سوررئالیسم ( surrealism) در آثار خود بود. نوشته های اولیه گوگول متاثر از فرهنگ و ادبیات فولکلور اوکراینی بوده و نوشته های آخر  وی به طنز در ارتباط با فساد سیاسی در امپراطوری روسیه  مربوط می شود. رمان تاراس بولبا (Taras Bulba) (1835) جزو  یکی از بهترین کارهای نیکولای گوگل می باشد. برخی گوگول را جزو افرادی می شناسند که تاثیر زیادی بر ادبیات روسیه و حتی جهان داشته است.

نیکلای واسیلیِویچ گوگول

 تاراس بولبا یک رمان تاریخی عاشقانه از نیکولای گوگول است. این رمان زندگی یک کازاک زاپروژی ( Zaporozhian Cossack)  پیر به نام تاراس بولبا و  شرح حال دو پسرش آندری (Andriy) و اوستاپ (Ostap) اعم از رشادت‌ها و خیانت‌های آنها  را توصیف می کند . پسرها در دانشگاه کی یف (Kyiv) اوکراین درس می خوانند و پس از برگشت به خانه به همراه پدر عازم سفری به سمت منطقه دولت نیمه خود مختار کازاک ها یا  کُساک‌های زاپروژی واقع در جنوب اوکراین می شوند و در آنجا به کازاک ها ملحق شده و به جنگ علیه لهستان می روند.

رمان تاراس بولبا به فارسی نیز ترجمه شده است و تاکنون سه ترجمه از سه مترجم متفاوت برای آن منتشر شده است. حتی کتاب گویای رمان تاراس بولبا در پایگاه کتاب گویای فارسی ایران منتشر شده که قابل دانلود بوده و می توان به آن گوش کرد.

..